Rozmaryn to wiecznie zielony krzew, znany ze swoich aromatycznych liści i pięknych niebieskich kwiatów. Nie są to jednak jedyne zalety tej rośliny, która od wieków ceniona jest za swoje właściwości konserwujące i lecznicze. Zawiera wiele witamin, a przede wszystkim ma właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające. Łagodzi ból, wspomaga pracę jelit, dezynfekuje – na co jeszcze dobry jest rozmaryn? Jak stosować go w medycynie, a jak w kuchni? Wyjaśniamy.
Rozmaryn – skarbnica witamin i minerałów
Rozmaryn pochodzi z regionów śródziemnomorskich, gdzie rośnie dziko na suchych, skalistych wzgórzach i klifach. Jego nazwa pochodzi z łaciny i oznacza „rosę morską”. Dla żeglarzy zapach tej rośliny był niegdyś znakiem, że gdzieś w pobliżu znajduje się ląd. Starożytni Grecy i Rzymianie cenili rozmaryn nie tylko za jego walory kulinarne, ale także za właściwości lecznicze i symboliczne. Był używany w ceremoniach religijnych, a także jako naturalny środek konserwujący żywność.
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis) to nie tylko aromatyczna roślina, ale także bogate źródło witamin, minerałów i innych cennych składników odżywczych. Lista cennych dla zdrowia substancji zawartych w tej roślinie jest długa:
Witamina A: Rozmaryn zawiera betakaroten, który jest przekształcany w witaminę A w organizmie. Witamina A jest niezbędna dla zdrowia oczu, skóry i układu odpornościowego.
Witamina C: Znana ze swoich właściwości przeciwutleniających, witamina C wspomaga układ odpornościowy, przyspiesza gojenie się ran i pomaga w produkcji kolagenu, który jest niezbędny dla zdrowia skóry i stawów.
Witaminy z grupy B: Rozmaryn zawiera kilka witamin z grupy B, w tym tiaminę (B1), która wspomaga układ nerwowy, ryboflawinę (B2), która jest niezbędna do produkcji energii i zdrowia skóry oraz pirydoksynę (B6), która pomaga w syntezie neuroprzekaźników i produkcji hemoglobiny.
Wapń: Pierwiastek niezbędny dla zdrowia kości i zębów, a także dla prawidłowego funkcjonowania mięśni i układu nerwowego.
Żelazo: Kluczowy składnik hemoglobiny, która przenosi tlen we krwi. Żelazo jest również ważne dla produkcji energii i funkcjonowania układu odpornościowego.
Magnez: Ważny dla wielu procesów biochemicznych, w tym produkcji energii, funkcjonowania mięśni i układu nerwowego.
Potas: jest niezbędny dla równowagi elektrolitowej, prawidłowego funkcjonowania serca i mięśni.
Mangan: Niezbędny dla metabolizmu, zdrowia kości i ochrony komórek przed stresem oksydacyjnym.
Kwas rozmarynowy: Silny przeciwutleniacz, który chroni komórki przed uszkodzeniem przez wolne rodniki. Ma również właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne.
Karnozol i kwas karnozowy : te diterpeny mają silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne. Mogą one pomóc w ochronie przed różnymi chorobami przewlekłymi, takimi jak choroby serca i rak.
Olejek eteryczny: Zawiera różne związki, takie jak cyneol, kamfora, borneol i alfa-pinen, które mają właściwości antyseptyczne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe.
Flawonoidy: związki te mają działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne, promują zdrowie układu sercowo-naczyniowego i mogą zmniejszać ryzyko niektórych chorób przewlekłych.
Niektóre z tych bioaktywnych związków występują w rozmarynie w szczególnie dużych ilościach, dotyczy to na przykład kwasu rozmarynowego, który wbrew swojej nazwie występuje również w szałwii czy mięcie. Jest on jednak szczególnie bogaty w „morską rosę”. Zawartość witamin, minerałów i kwasów ma kluczowe znaczenie dla pozytywnego wpływu tego zioła na nasze zdrowie.
Rozmaryn – właściwości lecznicze
Rozmaryn ma długą historię stosowania w medycynie ludowej, a jego właściwości lecznicze zostały udowodnione naukowo. Olejek eteryczny z rozmarynu ma silne właściwości antyseptyczne, dzięki czemu może być stosowany do dezynfekcji ran i łagodzenia infekcji. Kwas rozmarynowy wzmacnia ten efekt, ponieważ ma działanie przeciwzapalne. W rezultacie roślina pomaga leczyć stawy i zapewnia ulgę w bólu. Rozmaryn stymuluje produkcję żółci, która pomaga trawienie tłuszczów. Z tego powodu jest szeroko stosowany jako przyprawa do ciężkostrawnych dań mięsnych. Jest również skuteczny w łagodzeniu wzdęć i skurczów żołądka.
W starożytnej Grecji studenci nosili wieńce z rozmarynu podczas egzaminów, ponieważ wierzyli, że poprawia to pamięć. Współczesne badania potwierdzają, że zapach rozmarynu może poprawić funkcje poznawcze, a także zmniejszyć stres i poprawić nastrój. Zioło to jest bogate w przeciwutleniacze, które pomagają neutralizować wolne rodniki i chronić komórki przed uszkodzeniem. Stosowany zewnętrznie rozszerza naczynia włosowate, poprawiając ich funkcjonowanie. Ponieważ rozmaryn promuje wydzielanie insuliny i obniża poziom glukozy, może być bezpiecznie polecany diabetykom.
Rozmaryn w kuchni? Nie tylko do mięsa
Rozmaryn jest bardzo ceniony w kuchni ze względu na swój intensywny ziołowy smak, który świetnie łączy się z wieloma potrawami. Dzięki swoim właściwościom wspomagającym trawienie jest stosowany od wieków dodawany jako przyprawa do dania mięsne – dobrze komponuje się z jagnięciną, kurczakiem, wołowiną i wieprzowiną. Można go dodawać do marynat, pieczenia i grillowania.
Jednak stosowanie rozmarynu w kuchni nie musi ograniczać się do mięsa. Pieczone ziemniaki, marchewka, kabaczek i inne warzywa zyskują na smaku po dodaniu do nich tego zioła w postaci świeżej lub suszonej. Kiedy Rozmaryn dodawać do dań z kapusty lub roślin strączkowych, łagodzą wzdęcia. Przyprawy można dodawać do ciasta chlebowego, focaccii i innych wypieków. Doskonale nadaje się do aromatyzowania oliwy z oliwek i octu, które mogą być następnie używane jako sosy do sałatek.
Solanka rozmarynowa – przepis i zastosowanie
Napar z tego zioła jest niezwykle prosty w przygotowaniu, a jego regularne spożywanie wspomoże nasze zdrowie na wielu płaszczyznach. Przepis na napar jest krótki: dwie łyżeczki suszonego rozmarynu lub trzy świeże gałązki zalewamy szklanką wrzątku. Całość przykryć i odcedzić po 10 minutach, aby usunąć liście. Do napoju można dodać trochę startego świeżego imbiru, który dobrze komponuje się z „morską rosą” i również ma wiele właściwości zdrowotnych. Napar z rozmarynu można pić 2-3 razy dziennie.
Jest szczególnie polecany przy problemach trawiennych, zmęczeniu, bólach głowy oraz w celu poprawy pamięci i koncentracji. Może być również stosowany do płukania gardła, ponieważ łagodzi ból i pomaga zwalczać infekcje.
Można również stosować napar z rozmarynu jako płukanka do włosów. Wzmocni włosy, zapobiegnie ich wypadaniu i pomoże zwalczyć łupież. Po umyciu włosów szamponem, wystarczy spłukać je naparem. Stosowany jako tonik do twarzy, napar z rozmarynu będzie miał działanie antyseptyczne i przeciwzapalne, przynosząc wymierne rezultaty w walce z trądzikiem.
Olejek rozmarynowy
Rozmaryn olej jest dostępny w sklepach zielarskich i niektórych aptekach. Ma również działanie lecznicze i uzdrawiające skórę. Wmasowany w stawy działa przeciwzapalnie i łagodzi ból. Dodany do peelingu pomoże zredukować cellulit. Jego zapach jest szeroko stosowany w aromaterapii, ponieważ łagodzi napięcie nerwowe i pomaga w migrenach. Jest ceniony za uspokajanie nerwów bez powodowania zwiększonej senności.
Olejek rozmarynowy może być również stosowany do inhalacji, gdzie pomoże przy dolegliwościach gardła, zatok, oskrzeli i płuc. Działa wspomagająco, pomagając zwalczać infekcje bakteryjne i wirusowe, jednocześnie wspierając odporność.
Przeciwwskazania – kto powinien unikać rozmarynu?
Chociaż rozmaryn wspomaga układ trawienny, osoby z wrzodami jelit i żołądka powinny go unikać. W takich przypadkach ostre przyprawy mogą działać drażniąco. Pacjenci z nadciśnieniem powinni korzystać z dobroczynnego działania tej rośliny z umiarem, ponieważ może ona podnosić ciśnienie krwi. Inne przeciwwskazaniem do stosowania rozmarynu jest ciąża i karmienie piersią. Nie należy go również podawać w postaci naparu małym dzieciom. Z drugiej strony, olejek rozmarynowy może podrażniać skórę, dlatego lepiej najpierw wykonać test na małym skrawku skóry. Jeśli wystąpi podrażnienie, olejek należy rozcieńczyć innym, łagodniejszym olejkiem.
